Οι φρονιμίτες είναι τα τελευταία μόνιμα δόντια που εμφανίζονται στο στόμα. Συχνά προκαλούν ενόχληση ή επιπλοκές και συνοδεύονται από πολλές απορίες. Σε αυτό το άρθρο θα αναλύσουμε τι είναι οι φρονιμίτες, πότε εμφανίζονται, ποια προβλήματα προκαλούν και πότε απαιτείται επίσκεψη στον οδοντίατρο ή γναθοχειρουργό.
Τι είναι οι φρονιμίτες (τρίτοι γομφίοι)
Οι φρονιμίτες είναι οι τρίτοι γομφίοι (τα τελευταία δόντια σε κάθε πλευρά της άνω και κάτω γνάθου). Εμφανίζονται συνήθως στο τέλος της εφηβείας ή στην αρχή της ενήλικης ζωής. Σε κάποιους ανθρώπους αναπτύσσονται φυσιολογικά, σε άλλους μένουν εγκλειστοί ή προκαλούν πόνο και φλεγμονή.
Πότε εμφανίζονται οι φρονιμίτες
Η φυσιολογική ηλικία εμφάνισης των φρονιμιτών είναι μεταξύ 17 και 25 ετών. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστούν νωρίτερα ή αργότερα, ενώ υπάρχουν και άτομα που δεν εμφανίζουν φρονιμίτες καθόλου.
Γιατί ονομάζονται “φρονιμίτες”
Η λέξη «φρονιμίτης» προέρχεται από την παρατήρηση ότι τα συγκεκριμένα δόντια εμφανίζονται όταν ο άνθρωπος είναι πλέον “φρόνιμος”, δηλαδή σε ώριμη ηλικία. Στην οδοντιατρική, αποκαλούνται επίσης “τρίτοι γομφίοι”.
Πόσοι φρονιμίτες μπορεί να εμφανιστούν
Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν τέσσερις φρονιμίτες – δύο στην άνω γνάθο και δύο στην κάτω. Ωστόσο, κάποιοι εμφανίζουν λιγότερους (1-3), ενώ άλλοι καθόλου, γεγονός που θεωρείται φυσιολογική ανατομική παραλλαγή.
Υπάρχουν άνθρωποι που δεν βγάζουν φρονιμίτες;
Ναι. Ένα ποσοστό του πληθυσμού (έως και 30%) δεν εμφανίζει καθόλου φρονιμίτες, κυρίως λόγω γενετικών παραγόντων. Η απουσία τους δεν προκαλεί κανένα πρόβλημα και δεν απαιτεί θεραπεία.
Συμπτώματα που φανερώνουν προβλήματα με τους φρονιμίτες
Παρόλο που κάποιοι φρονιμίτες αναπτύσσονται χωρίς ενόχληση, σε πολλές περιπτώσεις προκαλούν δυσάρεστα συμπτώματα που χρειάζονται αξιολόγηση από οδοντίατρο ή γναθοχειρουργό.
Πόνος
Ήπιος πόνος κατά την ανατολή είναι φυσιολογικός, αλλά:
-
Επίμονος ή έντονος πόνος μπορεί να υποδηλώνει έγκλειστο φρονιμίτη ή φλεγμονή
-
Πόνος που επανέρχεται περιοδικά είναι συχνός όταν ο φρονιμίτης ανατέλλει τμηματικά
Πρήξιμο ή φλεγμονή στα ούλα (περιστεφανίτιδα)
Η περιστεφανίτιδα είναι φλεγμονή του ιστού που καλύπτει μερικώς έναν ημιέγκλειστο φρονιμίτη. Προκαλεί:
-
Οίδημα και πόνο στα ούλα
-
Πιθανή δυσκολία στην κατάποση
-
Πυρετό ή κακοσμία
Δυσκολία στο άνοιγμα του στόματος ή στη μάσηση
Η φλεγμονή γύρω από τον φρονιμίτη μπορεί να περιορίσει το άνοιγμα του στόματος ή να δυσκολεύει τη μάσηση.
Κακοσμία ή δυσάρεστη γεύση
Οφείλεται σε μικρόβια που παγιδεύονται γύρω από τον φρονιμίτη, ειδικά αν είναι μερικώς αναδυόμενος.
Πίεση στα διπλανά δόντια
Η ανοδική πίεση που ασκείται από έναν εγκλωβισμένο φρονιμίτη μπορεί να προκαλέσει:
-
Συνωστισμό δοντιών
-
Ερεθισμό ή φθορά του δεύτερου γομφίου
Κεφαλαλγίες
Σε κάποιες περιπτώσεις, η πίεση από προβληματικούς φρονιμίτες προκαλεί αντανακλαστικό πόνο στην κροταφογναθική περιοχή ή το κεφάλι.
Έγκλειστοι και ημιέγκλειστοι φρονιμίτες: Τι σημαίνουν
Τι είναι έγκλειστος φρονιμίτης
Φρονιμίτης που δεν έχει αναδυθεί καθόλου στο στόμα και παραμένει εγκλωβισμένος στο οστό της γνάθου.
Τι είναι ημιέγκλειστος φρονιμίτης
Φρονιμίτης που έχει μερικώς αναδυθεί, αλλά ένα μέρος του καλύπτεται από ούλο. Αυτό δημιουργεί εστίες μικροβίων και αυξημένο κίνδυνο φλεγμονής.
Γιατί συμβαίνουν
-
Έλλειψη χώρου στη γνάθο
-
Λάθος φορά ανατολής (π.χ. πλάγια ή κάθετα)
-
Ανατομικά εμπόδια
Ποια προβλήματα προκαλούν
-
Επαναλαμβανόμενες φλεγμονές
-
Δυσκολία καθαρισμού
-
Τερηδόνα στα παρακείμενα δόντια
-
Σχηματισμός κύστεων
Πότε πρέπει να επισκεφτείτε τον οδοντίατρο για τους φρονιμίτες
Προληπτικός έλεγχος
Συνιστάται προληπτικός έλεγχος στην ηλικία 16–18 ετών για αξιολόγηση των φρονιμιτών, πριν αναπτυχθούν επιπλοκές.
Πότε απαιτείται πανοραμική ακτινογραφία
Μια πανοραμική ακτινογραφία είναι απαραίτητη για να εκτιμηθεί η θέση, η φορά και η εγγύτητα των φρονιμιτών με τα νεύρα και τα διπλανά δόντια.
Συμπτώματα που απαιτούν άμεση επίσκεψη
-
Έντονος πόνος ή πρήξιμο
-
Πυρετός ή δυσκολία στη μάσηση
-
Δυσοσμία ή πύον
-
Κάταγμα γνάθου ή κύστη σε απεικονιστικό έλεγχο
Προβλήματα που μπορεί να προκαλέσουν οι φρονιμίτες (εκτός της εξαγωγής)
Τερηδόνα ή περιοδοντίτιδα
Οι φρονιμίτες, λόγω της θέσης τους, είναι δύσκολο να καθαριστούν σωστά. Αυτό αυξάνει τον κίνδυνο τερηδόνας τόσο στον ίδιο τον φρονιμίτη όσο και στον δεύτερο γομφίο μπροστά του.
Δημιουργία κύστεων ή όγκων
Έγκλειστοι φρονιμίτες ενδέχεται να συνδεθούν με οδοντογενείς κύστεις, που αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα, προκαλούν βλάβες στο οστό.
Μετακίνηση άλλων δοντιών (συνωστισμός)
Η πίεση από τους φρονιμίτες μπορεί να συμβάλλει σε μετακίνηση ή συνωστισμό των προσθίων δοντιών, ιδίως μετά από ορθοδοντική θεραπεία.
Συμπέρασμα
Οι φρονιμίτες είναι φυσιολογικά δόντια που σε αρκετές περιπτώσεις δεν αναπτύσσονται σωστά ή προκαλούν επιπλοκές. Ο προληπτικός έλεγχος από οδοντίατρο ή γναθοχειρουργό, η έγκαιρη ακτινογραφική αξιολόγηση και η σωστή αντιμετώπιση των συμπτωμάτων είναι καθοριστικά για την αποφυγή προβλημάτων.
Για εξειδικευμένη διάγνωση και καθοδήγηση σχετικά με φρονιμίτες, μπορείτε να απευθυνθείτε στον γναθοχειρουργό Κωνσταντίνο Ψωμαδέρη, ο οποίος διαθέτει πολυετή εμπειρία σε απλές και σύνθετες εξαγωγές, καθώς και στην πρόληψη και αντιμετώπιση επιπλοκών.
