Φρονιμίτες – Ποια η χρησιμότητα τους

Μέσω της βασικής λειτουργίας της μάσησης, ο άνθρωπος τρέφεται, προσλαμβάνοντας όλες τις απαραίτητες θρεπτικές ουσίες που βοηθούν στην ανάπτυξη του οργανισμού του και του παρέχουν ενέργεια για να διεκπεραιώσει τις δραστηριότητές του. Γι’ αυτό το λόγο έχει προικιστεί από τη φύση με δόντια, τα οποία επιτελούν συγκεκριμένες λειτουργίες. Οι τομείς, δηλαδή τα δόντια που βρίσκονται στο πρόσθιο μέρος του στόματος, τέμνουν τις τροφές, ενώ οι κυνόδοντες τις σκίζουν. Αντίστοιχα, στην πίσω περιοχή των γνάθων υπάρχουν δόντια με μεγάλες μασητικές επιφάνειες, οι προγόμφιοι και οι γομφίοι, οι οποίοι κατά τη μάσηση έρχονται σε επαφή με τα πίσω δόντια της άλλης γνάθου πολτοποιώντας τις τροφές.

Στην ομάδα των γομφίων, των τελευταίων δοντιών που βρίσκονται σε κάθε γνάθο και έχουν τις μεγαλύτερες επιφάνειες, ανήκουν και οι φρονιμίτες ή τρίτοι γομφίοι. Συνολικά, ο άνθρωπος έχει και στις δύο γνάθους τέσσερις φρονιμίτες. Πολλές φορές τα δόντια αυτά δημιουργούν προβλήματα, είτε προκαλώντας πόνο κατά την ανατολή τους, είτε δημιουργώντας επιπλοκές όταν βρίσκονται σε λανθασμένη, έκτοπη θέση ανατολής.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των φρονιμιτών;

Οι φρονιμίτες, ή τρίτοι γομφίοι, ονομάζονται έτσι διότι ανατέλλουν μετά την ηλικία των 17-18 ετών, όταν δηλαδή το άτομο ωριμάζει και «αποκτά φρόνηση». Τα δόντια αυτά είναι χρήσιμα στη μάσηση, εφόσον όμως έχουν ανατείλει πλήρως και σε σωστή σύγκλειση με τα δόντια-ανταγωνιστές της άλλης γνάθου. Ωστόσο, στις περισσότερες περιπτώσεις, οι γνάθοι ενός ατόμου δε διαθέτουν επαρκή χώρο ώστε να επιτρέψουν την πλήρη και σωστή ανατολή των φρονιμιτών.

Πού οφείλεται η ελλιπής ανατολή των φρονιμιτών;

Αυτό οφείλεται αφενός σε κληρονομικούς παράγοντες, για παράδειγμα, όταν το άτομο κληρονομεί από τον γονέα του μικρή γνάθο, ενώ έχει μεγάλου μεγέθους δόντια. Ο κυριότερος όμως λόγος είναι το αποτέλεσμα της εξελικτικής διαδικασίας και της προσαρμογής του ανθρώπου σε τρόπους μάσησης που κατέστησαν μη αναγκαία τα δόντια αυτά. Η διατροφή με ψημένες, κομμένες και μαλακές τροφές έχουν διαφοροποιήσει και τις δυνάμεις που ασκούμε κατά τη μάσηση. Έτσι, οι φρονιμίτες συχνά δεν μπορούν να ανατείλουν μέσα στο στόμα και παραμένουν στο εσωτερικό μέρος των γνάθων.

Τι συμπτώματα προκαλεί η ελλιπής ανατολή των φρονιμιτών;

Υπάρχουν περιπτώσεις που ένας φρονιμίτης ανατέλλει μερικώς, δηλαδή εμφανίζεται ένα μέρος του δοντιού, ενώ το υπόλοιπο παραμένει μέσα στο κόκαλο της γνάθου. Σε αυτές τις περιπτώσεις, εκτός από τον πόνο που αισθάνεται ο άνθρωπος, δυσκολεύεται να εφαρμόσει σωστά τους κανόνες στοματικής υγιεινής, κάτι που ευνοεί την ανάπτυξη των μικροβίων. Αυτή η κατάσταση με τη σειρά της οδηγεί στην εμφάνιση μολύνσεων όπως η περιστεφανίτιδα, ενώ η πίεση που ασκείται από τον φρονιμίτη, στην προσπάθειά του να ανατείλει, ενδέχεται να βλάψει τη μύλη ή τις ρίζες του διπλανού δοντιού.

Επιπλέον, στην περιοχή ανατολής του φρονιμίτη ο βλεννογόνος είναι ερυθρός και διογκωμένος, ενώ αρκετά συχνά αποτυπώνονται τα εντυπώματα των φυμάτων (το ανάγλυφο της μασητικής επιφάνειας) των δοντιών-ανταγωνιστών. Αυτή η πίεση των δοντιών-ανταγωνιστών μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση ελκώσεων στον βλεννογόνο που καλύπτει το δόντι.

Τι άλλα συμπτώματα μπορεί να παρουσιαστούν αν δεν προχωρήσουμε σε εξαγωγή φρονιμίτη;
Άλλα συμπτώματα που μπορεί να παρουσιαστούν είναι τριγμός, δυσφαγία, πυρετός, ρίγη, περιφερειακή αδενοπάθεια, ευαισθησία στο δέρμα της παρειάς που αντιστοιχεί στην περιοχή, φαρυγγίτιδα, ανορεξία, και εκροή υγρού κατά την πίεση του βλεννογόνου πάνω από το δόντι που ανατέλλει, απόστημα, πόνος στη γνάθο, ενώ συχνά ξεκινάει και ο τερηδονισμός του ημιέγκλειστου δοντιού.

Συνήθως, υπάρχει περιοδοντίτιδα στην περιοχή αυτή, όμως σπάνια παρατηρείται οίδημα στη γωνία της κάτω γνάθου ή δερματικό συρίγγιο σε έγκλειστους φρονιμίτες της κάτω γνάθου, ενώ η εμφάνιση ιγμορίτιδας σε αντίστοιχα δόντια με απόστημα στην άνω γνάθο είναι πιο συχνή.

Για όλους τους λόγους που προαναφέραμε, η αφαίρεση φρονιμίτη που δεν έχει ανατείλει επαρκώς, επιβάλλεται. Εκτός όμως από την εξάλειψη αυτών των συμπτωμάτων, η εξαγωγή
φρονιμίτη από έμπειρο γναθοπροσωπικό χειρουργό εξασφαλίζει τον απαιτούμενο χώρο στη γνάθο για την ομαλή θέση και ανάπτυξη των ορθοδοντικά μετακινούμενων δοντιών.